Το τελευταίο διάστημα γίνεται μεγάλη συζήτηση για τη μόλυνση διάφορων περιοχών (Οινόφυτα, Θήβα, Μεσόγεια …), με εξασθενές χρώμιο. Τι είναι το εξασθενές χρώμιο πως δημιουργείται και πως επηρεάζει την ανθρώπινη υγεία ; Μερικές απαντήσεις προσπαθούμε να δώσουμε στο παρακάτω κείμενο.
μορφές χρωμίου και η χρήση τους
Το χρώμιο (Cr),είναι ένα μεταλλικό στοιχείο που το συναντάμε με πολλές διαφορετικές μορφές. Ανακαλύφθηκε το 1797 από το Γάλλο Louis-Nicolas Vauquelin και το όνομά του προέρχεται από την ελληνική λέξη «χρώμα», επειδή όλες του οι τότε γνωστές ενώσεις είχαν έντονο χρώμα. Οι σπουδαιότερες από τις μορφές του είναι: το στοιχειακό χρώμιο ή Cr(0), το τρισθενές χρώμιο, Cr(III) και το εξασθενές χρώμιο, Cr(VI).μεταλλικό χρώμιο
Το χρώμιο και οι ενώσεις του βρίσκουν ευρεία εφαρμογή στη μεταλλουργία, στην παραγωγή πυρίμαχων υλικών και στη χημική βιομηχανία.
Στη μεταλλουργία χρησιμοποιείται μεταλλικό χρώμιο κυρίως στην παρασκευή του ανοξείδωτου χάλυβα και διαφόρων κραμάτων (κράματα σιδήρου, αργιλλίου κ.α.).Η βιομηχανία παρασκευής πυρίμαχων υλικών χρησιμοποιεί μεταλλικό χρώμιο όπως και ενώσεις του τρισθενούς χρωμίου στην κατασκευή πυρίμαχων υλικών για βιομηχανικούς κλιβάνους υψηλών θερμοκρασιών.Ενώσεις του χρωμίου συναντώνται σε ένα μεγάλο πλέγμα χημικών βιομηχανιών, οι πιο χαρακτηριστικές από τις οποίες αναφέρονται παρακάτω:
Στη βιομηχανία χρωμάτων και χρωστικών χρησιμοποιούνται ενώσεις του τρισθενούς και εξασθενούς χρωμίου.
Στη βιομηχανία επιμεταλλώσεων (επιχρωμιώσεις) χρησιμοποιούνται ενώσεις του εξασθενούς χρωμίου.
Στη βυρσοδεψία χρησιμοποιούνται ενώσεις του τρισθενούς χρωμίου.
Στην παρασκευή βερνικιών για τη συντήρηση του ξύλου χρησιμοποιούνται ενώσεις του εξασθενούς χρωμίου.
Στην κατασκευή υλικών ηλεκτροσυγκόλησης χρησιμοποιούνται επίσης ενώσεις του εξασθενούς χρωμίου.
Μικρότερες ποσότητες χρωμίου και ενώσεών του χρησιμοποιούνται στην παρασκευή αντισκωριακών των μεταλλικών επιφανειών, στην κλωστουφαντουργία, ως λιπαντικό, στο μελάνι των φωτοτυπικών μηχανημάτων, στις μαγνητοταινίες, στους καταλύτες, σε φαρμακευτικά προίόντα κ.α.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις στην υγεία ;
Από όλες τις μορφές χρωμίου το εξασθενές, Cr(VI), είναι πολύ τοξικό και καρκινογόνο.Αναπνέοντας αέρα που περιέχει υψηλά επίπεδα εξασθενούς χρωμίου είναι δυνατόν να προκληθούν, ανάλογα με την ποσότητα στον αέρα, ερεθισμός στη μύτη, ρινοραγίες, έλκη και οπές στο ρινικό διάφραγμα.Η εισαγωγή στον οργανισμό μεγάλων ποσοτήτων εξασθενούς χρωμίου μέσω των μολυσμένων τροφών ή του πόσιμου νερού είναι δυνατόν, να προκαλέσουν στομαχικές διαταραχές και έλκη, σπασμούς, καταστροφή των νεφρών και του ήπατος ακόμα και θάνατο, ανάλογα με το επίπεδο μόλυνσης.
Μελέτες και στατιστικά αποτελέσματα απέδειξαν τον αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου μετά από έκθεση σε εξασθενές χρώμιο. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (The World Health Organization, WHO), η Διεύθυνση Υγείας και Ανθρωπίνων Υπερεσιών των U.S.A. (The Department of Health and Human Services, DHHS) κατέταξε τις ενώσεις του εξασθενούς χρωμίου ως καρκινογόνες για τον άνθρωπο.Για να προκληθεί βλάβη στον άνθρωπο θα πρέπει να εισαχθεί απευθείας ως εξασθενές χρώμιο. Έτσι π.χ. λαχανικά ή ζώα που ποτίζοντα με νερό που περιέχει υψηλές ποσότητες χρωμίου είναι πιθανόν να μην αναπτύσσονται καλά, να αρρωσταίνουν ή και να πεθαίνουν. Αν τα καταναλώσει όμως ένας άνθρωπος δεν πρόκειται να αρρωστήσει.
Ποιοί κινδυνεύουν περισσότερο ;
Κάποιες περιπτώσεις που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο αναφέρονται παρακάτω :
Εργαζόμενοι στα τυπογραφεία, ως ελαιοχρωματιστές, στην τσιμεντοβιομηχανία, σε κηροποιεία, στην παραγωγή ελαστικών, στα χυτήρια, στη βιομηχανία χρωστικών, στην κατασκευή μπαταριών, σε επιμεταλλωτήρια, οι συντηρητές φωτοαντιγραφικών μηχανημάτων κ.α.
Επίσης κάτοικοι ή εργαζόμενοι κοντά στις περιοχές που αναφέρονται παρακάτω είναι δυνατόν να εκτεθούν σε υψηλά επίπεδα χρωμίου. Τέτοιες περιοχές βρίσκονται κοντά σε:
Ανεξέλεκτες χωματερές ή οργανωμένους τόπους εναπόθεσης στερεών αποβλήτων που δεν τηρούν τις προδιαγραφές.
Τσιμεντοβιομηχανίες ή μονάδες παραγωγής τσιμέντου.
Βιομηχανίες επιμετάλλωσης, βυρσοδεψία, κλωστουφαντουργίες, όταν γίνεται επιφανειακή ή υπόγεια διάθεση των υγρών αποβλήτων τους.
Οδικές αρτηρίες μεγάλης κυκλοφορίας, λόγω των καταλυτών που περιέχουν χρώμιο και των αντιτριβικών επενδύσεων των φρένων (θερμουί).
Εργαζόμενοι σε περίπου 80 επαγγελματικές κατηγορίες εκτίθενται στο τοξικό Cr(VI). Οι ηλεκτροσυγκολητές είναι από τις πιο επικίνδυνες κατηγορίες.
Πρόσφατα ανακοινώθηκε στον ημερήσιο τύπο ότι στα νερά της ευρύτερης περιοχής του Ασωπού μετρήθηκε συγκέντρωση εξασθενούς χρωμίου εως 50 μg/L που ξεπερνά τα ανώτατα επιτρεπτά όρια που θέτει η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Το αν θα αγγίξουν τις επικίνδυνες συγκεντρώσεις των 580 μg/L που μετρήθηκαν το 1993 στον ποταμό Χίνκλι των ΗΠΑ (υπόθεση Erin Brockovich, εναντίον Pacific Gas & Electric Company που έγινε ταινία το 2000) είναι λίγο απίθανο για την ώρα, σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες. Ακόμα πιο μακρινό είναι και το σενάριο να φτάσουν τις συγκεντρώσεις εξασθενούς χρωμίου του Βαρδάρη ποταμού κοντά στην πόλη Τέτοβο, που απειλούσε τον υδροφόρο ορίζοντα της Π.Γ.Δ.Μ.Οι μετρήσεις του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) και της Επιχείρησης Ανακατασκευών της Ευρωπαΐκής Ενωσης, που με δικά της έξοδα (1 εκατομμύριο ευρώ) ανέλαβε τα έργα.. κάθαρσης των νερών του Βαρδάρη από το επικίνδυνο Cr(VI), ήταν 50.000 μg/L το 2000, που μειώθηκε σε 12.000 μg/L το 2004. Ο τελικός στόχος σύμφωνα με την UNEP και την Ε.Ε., όπως αναφέρουν σε επίσημα έγγραφά τους, είναι τα όρια που θέτει ο ολλανδικός νόμος: 1-30 μg/L χρωμίου ανά λίτρο.
Το χρώμιο του εδάφους σε αυτό χώρο στάθμευσης ενός βιομηχανικού πάρκου του New Jersey έχει διαλυθεί σε αυτά τα στάσιμα νερά. Επειδή το χρώμιο μπορεί να διαλυθεί και να διαχυθεί μέσω του εδάφους, αυξημένες συγκεντρώσεις (λόγω εξάτμισης του νερού) μπορεί να παρατηρηθούν μακριά από την αρχική περιοχή ρύπανσης
Υπόθεση Erin Brockovich
Τον Δεκέμβριο του 1987, η εταιρεία Pacific Gas Company (PG&E), η παγκοσμίως μεγαλύτερη εταιρεία παροχής ηλεκτρικού ρεύματος και φυσικού αερίου, ενημέρωσε τις αρχές της Καλιφόρνιας, ότι ανίχνευσαν εξασθενές χρώμιο σε επίπεδα 580 μg/L [το ανώτατο επιτρεπτό όριο για το ολικό χρώμιο που θέτει η πολιτεία είναι 50 μg/L] σε ένα σημείο ελέγχου των υπόγειων υδάτων. Το Cr(VI) χρησίμευε ως αντιδιαβρωτικό σε ψυκτικούς πύργους του σταθμού συμπίεσης του φυσικού αερίου της πόλης Hinkley στην έρημο Mojave.Οι κάτοικοι του Hinkley παρουσίαζαν μια σειρά από προβλήματα υγείας: ηπατικά, καρδιακά, αναπνευστικά, αναπαραγωγικά, γυναικολογικούς καρκίνους, καρκίνους στον εγκέφαλο, στα νεφρά, στο γαστρεντερικό σύστημα, ασθένεια Hodgkins, αποβολές κ.ά.
Η PG&E ισχυρίστηκε ότι τα προβλήματα αυτά δεν είχαν σχέση με τα λύματα του σταθμού. Ωστόσο, μέχρι το 1972 η PG&E εν γνώσει της είχε απορρίψει 370 εκατομμύρια γαλόνια λυμάτων που περιείχαν Cr(VI) σε μη στεγανοποιημένες δεξαμενές με αποτέλεσμα το τοξικό Cr(VI) να ρυπάνει τα υπόγεια ύδατα του Hinkley.To 1993 οι κάτοικοι του Hinkley κατέθεσαν μήνυση κατά της PG&E. Η μήνυση αυτή ήταν αποτέλεσμα μιας μαζικής επικοινωνιακής προσπάθειας της Erin Brockovich, υπαλλήλου μιας δικηγορικής εταιρείας της περιοχής. Η Brockovich απεκάλυψε την παρανομία της PG&E και ξεκίνησε μια προσωπική έρευνα η οποία κατέληξε στο δαπανηρότερο δικαστικό διακανονισμό αστικής υπόθεσης. Η PG&E κατέβαλε στους 648 μηνυτές το ποσό των 333 εκατομμυρίων δολαρίων. Επιπλέον, η PG&E δέχτηκε να διακόψει τη χρήση Cr(VI) και να εκτελέσει εργασίες απορρύπανσης.
Τελείως πρόσφατα (Μάιος 2007) από το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ (National Institute of Health, NIH) ανακοινώθηκε ότι κατόπιν αιτήματος μελών του κοινοβουλίου της Καλιφόρνιας και μετά από τις ανησυχίες που προκάλεσε η προβολή της κινηματογραφικής ταινίας "Erin Brockovich", πραγματοποιήθηκαν πειράματα με ποντίκια και επίμυες στα οποία για δύο χρόνια δινόταν νερό με 14 έως 516 mg Na2Cr2O7.2H2O/L. Φυσικά οι συγκεντρώσεις αυτές είναι πολύ μεγάλες. Η μικρότερη αντιστοιχεί σε συγκέντρωση Cr(VI) περίπου δέκα φορές μεγαλύτερη από εκείνη του πλέον ρυπασμένου με Cr(VI) νερού της Καλιφόρνιας, που θα μπορούσε να πιει ο άνθρωπος. Τα πειράματα έδειξαν γαστρεντερική απορρόφηση του Cr(VI) και την ανάπτυξη καλοήθων και κακοήθων όγκων σε σημεία και όργανα των πειραματόζωων, όπου πολύ σπάνια εμφανίζονται όγκοι
Το κείμενο επιμελήθηκαν ο Θόδωρος Φλώρος και ο Μπάμπης Αλεξάτος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου